برنامه ريزی و کنترل موجودی

برنامه ريزی و کنترل موجودی

فرمت فایل: پاورپوینت – ppt  

کتاب سبز – قابل ویرایش ) 

تعداد اسلاید : 160
برنامه ريزی و کنترل موجودی (1) Inventory Planning and Control فهرست مطالب : بخش اول : مبانی کنترل موجودي ها بخش دوم : مدلهای معين موجودي فصل اول: مدلهاي اندازه ثابت سفارش فصل دوم : مدلهاي فاصله ثابت سفارش فصل سوم : نقش محدوديتها در مقدار سفارش بخش سوم : مدلهاي احتمالي فصل اول : مدلهاي احتمالي اندازه ثابت سفارش مدلهاي احتمالي فاصله ثابت سفارش بخش چهارم : پيش بيني بخش پنجم : تخفيف تعريف موجودی موجودی به همه کالاها و موادی اطلاق مي شود که در فرآيند توليد و توزيع استفاده شده و يا مورد مصرف قرار مي گيرند.اقلامی نظير مواد اوليه ، قطعات خريداری شده ، کالاهاي در جريان ساخت و محصولات نهايي جزو مهم ترين موجودی هايي هستند که در فرآيندهای توليد و توزيع استفاده مي شوند. تعريف موجودی يک تعريف کاملتر از موجودی ، به اقلامی اشاره دارد که در يک شرايط بيکار يا تکميل نشده نگهداری شوند و منتظر فروش ، مصرف يا تبديل در عمليات بعدی باشند. اهداف نگهداری کالا : کالای ساخته شده 1- مقابله با تغييرات تقاضا 2-هموار سازی يا بالانس خط توليد 3- خدمت سريع به مشتري هنگاميکه تقاضا احتمالي باشد 4- برای فروش در دسته های اقتصادی 5- عدم مواجه با کمبود اهداف نگهداری کالا : کالای نيمه ساخته 1- مقابله با تغييرات ظرفيت توليد 2- جداسازی مراحل توليد 3- استفاده موثر از طرفيت توليد 4- برای توليد در دسته های اقتصادی اهداف نگهداری کالا : مواد اوليه 1- استفاده از تخفيفهاي تجاری 2- متوقف نشدن خط توليد 3- خريد در دسته های اقتصادي تعريف کنترل موجودی اهداف کنترل موجودی : وظايف و مراحل کنترل موجودی 5-برنامه ريزی توليد 6- برنامه ريزی توزيع و فروش 7-پيگيری اجراي سيستم 8-انتخاب بهترين عمل عوامل موثر در کنترل موجودی عوامل موثر در کنترل موجودی نمايش سيستم کنترل موجودی انواع سيستم های توليدی: سازمانها و صنايع توليدی را بر حسب تنوع محصولات و حجم توليدی هر محصول مي توان به چهار سيستم مختلف دسته بندی کرد.  سيستم توليد پيوسته  سيستم توليد انبوهی  سيستم توليد دسته ای  سيستم توليد سفارشی هزينه های موجودی: هزينه خريد: هزينه خريد شامل موارد زير است : هزينه سفارش : هزينه سفارش شامل موارد زير است : هزينه نگهداری: هزينه نگهداری شامل: معيارهای محاسبه هزينه نگهداری: هزينه کمبود: هزينه کمبود شامل : تحليل ABC در مديريت موجودی: مطابق با اين تحليل اجناس و کالاها را در يک سيستم موجودی به سه دسته تقسيم مي کنند. دسته A :با دارا بودن حدود تقريبي 20% از حجم کل موجودی ها و 80% از ارزش کل پولی آنها دسته B :با دارا بودن حدود تقريبي 40% از حجم کل موجودی ها و 15% از ارزش کل پولی آنها دسته C :با دارا بودن حدود تقريبي 40% از حجم کل موجودی ها و 5% از ارزش کل پولی آنها روش طبقه بندیABC روش طبقه بندیABC مدلهای قطعی کنترل موجودی: مدلهاي اندازه ثابت سفارشFOS مدلهاي اندازه ثابت سفارشFOS مدل EOQ مقدار سفارش اقتصادی: نمودار مدل EOQ مقدار سفارش اقتصادی: فرضيات مدل ويلسون : فرضيات مدل ويلسون : تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدل EOQ در مدل EOQ نقطه سفارش مجدد از دو ديدگاه تعيين ميشود  ديدگاه موقعيت موجودی ROP = R * L  ديدگاه موجودي در دسترس ROP = R * L -nQ n = [ ] فرض شود که تغييرات در پارامترهاي R ، S و H به ترتيب با Xr ، Xs و Xh نمايش داده شوند در اين صورت : در صورتی که H ، S و Q در حالت بهينه باشند و پارامترهای جديد آنها را با H ، S و Q نمايش دهيم ، به ازاي تنها تغيير در يکي از پارامترهاي مذکور ، نسبت هزينه کل موجودی به هزينه کل بهينه ، معادل با عبارتهاي صفحه بعد خواهد بود : مدل EOQ سفارش عقب افتاده: نمودار مدل EOQ سفارش عقب افتاده: تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدل EOQکمبود قابل جبران تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدل EOQکمبود قابل جبران  ديدگاه موقعيت موجودی ROP = R * L – B  ديدگاه موجودي در دسترس ROP = R *L – nQ – B n = [ ] مدل EOQ فروش از دست رفته : نمودار مدل EOQ فروش از دست رفته : تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدل EOQکمبود غير قابل جبران تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدل EOQکمبود غير قابل جبران تحليل سيستم موجودی در حالت فروش از دست رفته تحليل سيستم موجودی در حالت فروش از دست رفته تحليل سيستم موجودی در حالت فروش از دست رفته مدل EPQ توليد اقتصادی : مدل EPQ توليد اقتصادی : نمودار مدل EPQ مدل توليد اقتصادی: تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدل EPQ تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدل EPQ تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدلEPQمدل چند قلمي مدل EPQ مدل توليد اقتصادی(کمبود مجاز و قابل جبران): تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدلEPQکمبود قابل جبران تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدلEPQکمبود قابل جبران نقش محدوديتها در مقدار سفارش اقتصادي الگوريتم مدل مقدار سفارش چند کالا با محدوديت فضاي انبار ، تعداد دفعات سفارش و سرمايه و … قدم دوم : مقدار Qiهاي محاسبه شده را در محدوديتهای موجود قرار دهيم اگر اين مقادير در محدوديت صدق کند مقادير Qi بهينه حاصل شده است ودر غير اينصورت بايد به قدم بعد برويم. قدم چهارم : با استفاده از معادله زير مقدار Qi را محاسبه نمايد سيستم موجودي دو ظرفی: سيستم موجودي دو ظرفی: سيستم موجودي دو ظرفی: مدلهاي فاصله ثابت سفارش FOI مدلهاي فاصله ثابت سفارش FOI نمودار سيستم FOI در اين سيستم ، براساس مقدار مصرف يا تقاضاي کالا در زمان تدارک و دوره سفارش دهي ، يک سطح ماکزيمم موجودي کالا در نظر گرفته مي شود.بعد از گذشت يک دوره زماني ثابت سفارش دهي ، موقعيت موجودي کالا تعيين مي شود.مقدار يا اندازه سفارش ، تفاوت بين ماکزيمم سطح موجودي و موقعيت موجودي در زمان بازنگري در نظر گرفته مي شود. تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدلFOI حالت تک قلمي مدلهای احتمالی اندازه ثابت سفارشFOS تعريف ذخيره احتياطی تعريف ديگر تاثير ذخيره احتياطي بر روی هزينه های سازمان در سيستم FOS رابطه بين ذخيره احتياطي و سطح خدمت نمودار مدل احتمالی مواقعه افزايش ذخيره احتياطي و نقطه سفارش در سيستم FOS حالت (1) : تقاضا ثابت و زمان تدارک ثابت حالت (2) : تقاضا متغير و زمان تدارک ثابت مورد سفارش عقب افتاده هزينه کمبود+هزينه نگهداري=هزينه مورد انتظار ذخيره احتياطي با مشتق گيري از تابع هزينه بالا نسبت به B و معادل صفر قرار دادن آن ، احتمال بهينه رخداد يک کمبود معين مي شود : هنگامي که مقدار HQ/bR>1باشد ، هزينه کمبود هر واحد به قدري کوچک جلوه مي کند که همواره رخ دادن کمبود از مطلوبيت برخودار است. مورد سفارش فروش از دست رفته هزينه کمبود+هزينه نگهداري=هزينه مورد انتظار ذخيره احتياطي با مشتق گيري از تابع هزينه بالا نسبت به B و معادل صفر قرار دادن آن ، احتمال بهينه رخداد يک کمبود معين مي شود : در صورتي که تقاضا به شکل نرمال توزيع شود، نقطه سفارش مجدد و ذخيره احتياطي را مي توان با کمک جدول توزيع نرمال و فرمولهاي زير محاسبه کرد: که در آن α : سطح خدمت δ: انحراف معيار تقاضا در طول زمان تدارک L :زمان تدارک ثابت بر حسب دوره δ:انحراف معيار تقاضا (دريک دوره) D: متوسط تقاضا در زمان تدارک (بر حسب دوره) حالت (3) : تقاضا ثابت و زمان تدارک متغير که در آن Q : مقدار سفارش B: نقطه سفارش L : حداکثر زمان تدارک B-SS: مقدار تقاضا در زمان تدارک متوسط Q+SS: ماکزيمم سطح موجودي در صورتي که زمان تدارک به شکل نرمال توزيع شود، نقطه سفارش مجدد و ذخيره احتياطي را مي توان با کمک جدول توزيع نرمال و فرمولهاي زير محاسبه کرد: حالت (4) : تقاضا متغير و زمان تدارک متغير در صورتي که توزيع تقاضا و زمان تدارک پيوسته و مستقل از هم باشند، ميانگين و انحراف معيار در طول زمان تدارک عبارت است از: در صورتي که توزيع تقاضا و زمان تدارک نرمال و مستقل از هم باشند، نقطه سفارش مجدد و ذخيره احتياطي عبارت است از: که در آن D: متوسط تقاضا L : طول متوسط زمان تدارک δ: انحراف معيار توزيع تقاضا δ: انحراف معيار توزيع زمان تدارک δ: انحراف معيار تقاضا در زمان تدارک D * L : متوسط تقاضا در طول زمان تدارک در صورتي که توزيع تقاضا و زمان تدارک پيوسته و به هم وابسته باشند، ميانگين و انحراف معيار در طول زمان تدارک عبارت است از: در صورتي که توزيع تقاضا و زمان تدارک نرمال و وابسته به هم باشند، نقطه سفارش مجدد و ذخيره احتياطي عبارت است از: مدلهای احتمالي با سطوح خدمت معلوم سطح خدمت هر دوره سفارش سطح خدمتي که بر پايه دفعات خدمت در هر دوره سفارش دهي بنا شود، رفتار مشابه اي جهت همه نوع از محصولات ارائه نمي کند. دليل اين مسئله را مي توان در متفاوت بودن سفارش دهي محصولات مختلف جستجو کرد. سطح خدمت در هر دوره سفارش قادر نيست درصد تقاضايي که برآورده ميشود را نشان دهد. 1- سطح خدمت هر دوره سفارش با معين بودن سطح خدمت هر دوره سفارش دهي ، ذخيره احتياطي بصورت زير تعيين خواهد شد : 2- سطح خدمت برای هر يک از واحدهاي تقاضا شده SL =1- مدلهاي احتمالي فاصله ثابت سفارش FOI بنابرين ذخيره احتياطي و هزينه هاي نگهداري تحت يک سيستم FOI بيشتر از يک سيستم FOS خواهد بود. براي محاسبه ذخيره احتياطي از تفاوت بين حداکثر مصرف موجودي در دوره L+Tو متوسط مصرف موجودي در دورهL+T استفاده مي کنيم. تعيين پارامترهاي ديگر مدل احتمالي FOI تعيين متوسط موجودي انواع روشهاي پيش بيني : 1-کيفي در اين روش از عقايد ، نظرات ، تجارب افراد استفاده خواهد شد.(روش قضاوتی) 2- کمی 3- سببی در اين روش از اطلاعات کاملاً خاص و روابط ميان عناصر استفاده مي شود(علت معلومی) انواع روشهاي پيش بيني کيفي : 1-جمع آوری اطلاعات از مصرف کنندگان (روش دلفي ) 2- روش توافق جمعی يا مشورتي 3- استفاده از شاخصهای اقتصادی(سطح درآمد مردم – توليد ناخص ملی و …) انواع روشهاي پيش بيني کمی : 1-روش تقاضاي آخرين دوره 2-روش ميانگين رياضي(معدل) 3-روش ميانگين متحرک ساده 4-روش ميانگين متحرک وزنی 5-روش هموارسازي نهايي 6-روش هموارسازي مرکب انواع روشهاي پيش بيني کمی : 7-روش رگرسيون 8-روش باکس جنکينز 9-روش رگرسيون غيرخطي و چند متغيره 10-روش تصحيح تغييرات فصلي 11-مدل سيکلي يا دوره اي 12-مدل سيکلي – خطي 13-روش ميانگين متحرک مرکزي  محدوده زماني (افق برنامه ريزی) هر چه افق برنامه ريزی طولاني تر باشد بهتر است از روشهاي کيفي يا نظري براي پيش بيني استفاده شود و هر چه افق برنامه ريزی کوتاهتر باشد بهتر است از روشهای کمي استفاده شود.  در دسترس بودن اطاعات هرچه اطاعات در دسترس زيادتر باشد بهتر است از روش کمي و در غير اينصورت از روش کيفي استفاده شود.  هزينه هر چه هزينه تخصيص يافته در مورد پيش بيني زيادتر باشد معمولا دقت آن زيادتر شده.  مهارت کارکنان  در دسترس بودن نيازهاي کامپيوتري پارامتر های مورد نياز براي پيش بيني : 2- روش ميانگين رياضی روش ميانگين رياضي در شرايط پايدار و در جايي که سطوح تقاضا تغيير نمي کند به خوبي پاسخ مي دهد. همچنين ، اين روش برخلاف روش تقاضاي آخرين دوره ، نوسانات را هموار مي سازد و قادر به پاسخ گويي در برابر تغييرات روندها (نزولي يا صعودي ) نيست و تغييرا ت فصلي را نا ديده ميگيرد. 3- روش ميانگين متحرک تحليل روش ميانگين متحرک تحليل روش ميانگين متحرک 4- روش ميانگين متحرک موزون اين تکنيک برای زمانيکه تقاضا دارای روند صعودي يا نزولي است مناسب مي باشد ولي براي مواقعي که نوسانات بصورت فصلي صورت ميگيرد مناسب نيست 5- روش هموار سازي نمايي نکات مهم در روش هموارسازي نمايي نکات مهم در روش هموارسازي نمايي نکات مهم در روش هموارسازي نمايي نکات مهم در روش هموارسازي نمايي 5- روش هموار سازي نمايي با تصحيح روند فاصله زماني تاخير نسبت به مقادير واقعي به ضريب αبستگي دارد و از فرمول زير قابل محاسبه است: α)/ α L = (1- در روش هموارسازي نمايي با تصحيح روند که پيش بيني اوليه آن بر اساس روش هموارسازي نمايي شکل مي گيرد، براي جبران روند، به جاي تقاضای واقعي دوره قبلي ، از همان تقاضاي واقعي دوره پيش بيني استفاده ميگردد. در اينجا ساير علايم و فرمولهاي لازم جهت پيش بيني يک دوره با در نظر گرفتن تصحيحات روندي ارائه مي گردد. d تعيين خطاي پيش بيني BIOS مدل تخفيف : علل استفاده از تخفيف: 1- هزينه نگهداری کالا برای سال آتی 2- ترس از اوضاع اقتصادی آينده 3- کمتر شدن کل هزينه سيستم 4- آمدن کالاي جديد به بازار 5-امکان فاسد شدن کالا انواع تخفيف:  تخفيف کلی Quantity Discounts در اين حالت مقدار خريد هر چقدر که باشد قيمت خريد همه آنها يکسان خواهد بود به عبارت ديگر در دامنه تخفيف قيمت خريد يکسان است. انواع تخفيف:  تخفيف جزئي Incremental Discounts در اين حالت قيمت خريد در دامنه های متفاوت با يکديگر تفاوت دارد به عبارت بهتر اقلام هر دامنه با قيمت خود آن دامنه خريداري مي شود. نمودار هزينه خريد تخفيف کلی نمودار هزينه خريد تخفيف جزئي نمودار هزينه کل(مدل تخفيف کلی) نمودار هزينه کل(مدل تخفيف جزئي) تعيين متغيير هاي تصميم گيری مدل تخفيف کلي: الگوريتم حالت اول: قدم اول : مقدار سفارش اوليه هر يک از نواحي را به کمک فرمول ويلسون به ترتيب از کمترين قيمت بدست آورده و به سمت بالاترين قيمت حرکت کنيد و زمانيکه به اولين جواب موجه رسيديد توقف نماييد. الگوريتم حالت اول: قدم دوم : نزديکترين عدد در هر ناحيه به مقدار سفارش موجه در آن ناحيه را برابر مقدار سفارش ثانوية آن ناحيه قرار دهيد. قدم سوم : به کمک هزينة کل مقدار سفارش اقتصادی با کمترين هزينه را بدست آوريد تذکر مهم :  در اين حالت جواب بهينه بر روي جواب موجه يا حد بالاي آن در ناحيه بعدي با قيمت کمتر قرار دارد ميباشد. الگوريتم حالت دوم : قدم اول : مقدار سفارش اوليه همه نواحی که با هم برابر هستند به کمک فرمول ويلسون بدست آوريد قدم دوم : براي خود ناحيه اي که مقدار سفارش اوليه در آن قرار دارد و همچنين نواحي بعدي مقدار سفارش ثانويه را مثل حالت اول بدست آوريد الگوريتم حالت دوم : قدم سوم : به کمک هزينة کل مقدار سفارش اقتصادی با کمترين هزينه را بدست آوريد الگوريتم حالت دوم : دقيقاً مانند حالت اول با اين تفاوت که ممکن است تذکر آن برقرار نباشد. الگوريتم تخفيف جزئي : قدم اول : Ai عبارتست از هزينة ثابت خريد براي اينکه بتوانيم بر دامنة خريد iام وارد شويم(اختلاف هزينه کلي و جزئي) Ai = Σ C (q -q )-C q قدم دوم : محاسبه Qi در هر يک از فواصل به کمک رابطة زير : قدم سوم : محاسبه کل هزينه براي Qi هاي موجه و انتخاب کمترين مقدار آن بعنوان جواب بهينه. منابع : 1-فاطمي قمي، محمد تقي : برنامه ريزی و کنترل توليد و موجودي ها 2-محمدي، علي : برنامه ريزی و کنترل توليد و موجوي ها 3-بهزاديان، مجيد : برنامه ريزی و کنترل موجودی(1) با تشکر